Sinan Meydan: "Anayasa'da değiştirilemez maddeler sadece Türkiye'ye has bir uygulama değil"

Cumhuriyet Gazetesi köşe yazarı ve tarihçi Sinan Meydan, "Dünya Anayasalarında Değiştirilemez Maddeler" başlıklı yazısında, anayasalarda yer alan değiştirilemez maddeleri ele alıyor ve Türkiye'deki anayasa tartışmalarıyla küresel örnekleri karşılaştırıyor. Meydan, bu tartışmaların yalnızca Türkiye'ye özgü olmadığını vurguluyor ve birçok ülkenin benzer maddelerle anayasal düzenini koruma altına aldığını belirtiyor.

Değiştirilemez Maddeler: Sadece Türkiye’ye Has Bir Uygulama Değil

Yazıda, dünya genelinde birçok ülkenin anayasa düzeninde değiştirilemez maddelerin varlığına dikkat çekiliyor. Örneğin:

Fransa Anayasası'nda (1958) cumhuriyet rejimi değiştirilemez bir unsur olarak belirlenmiş ve bu hüküm anayasal güvence altına alınmıştır.
Almanya Anayasası'nda (1949) insan onurunun dokunulmazlığı ve demokratik sosyal federal yapının değiştirilmesi yasaklanmıştır. Bu maddeler, Almanya’nın toplumsal yapısının temel taşlarını oluşturur.
Portekiz ve Romanya gibi ülkelerde de cumhuriyet rejimi ve insan haklarıyla ilgili benzer değiştirilemez hükümler bulunmaktadır.

Türkiye’deki Anayasa Maddeleri ve Tartışmalar

Meydan, Türkiye'deki anayasanın özellikle ilk üç maddesinin "değiştirilemez" olmasının çokça tartışıldığını belirtiyor. 1982 Anayasası'nda yer alan bu maddeler, "Türkiye'nin devlet yapısı, Cumhuriyet rejimi ve laiklik gibi ilkelerinin korunması" ile ilgilidir. Bu maddelerin kökeninin 1980 darbesine dayandığına yönelik eleştirileri inceleyen Meydan, aslında Türkiye’deki bu hükümlerin 1924 ve 1961 anayasalarında da var olduğunu hatırlatıyor. Yani, bu hükümler darbe sonrası değil, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucu ilkelerinin bir parçasıdır.

Diğer Ülkelerdeki Anayasal Güvence

Meydan, Fransa ve Almanya örneklerine ek olarak Yunanistan, İtalya ve Romanya gibi ülkelerin anayasal düzenlemelerini de örnek gösteriyor. Bu ülkelerde de benzer şekilde cumhuriyet rejimi, insan hakları ve demokratik düzen değiştirilemez hükümler olarak korunmaktadır. Yunanistan Anayasası’nda "parlamenter cumhuriyet" gibi unsurlar değiştirilemezken, Romanya Anayasası'nda ülkenin üniter yapısı güvence altına alınmıştır.

Türkiye İçin Anayasal Koruma Neden Önemli?

Meydan, Türkiye'deki anayasa maddelerinin korunmasının, ülkenin demokratik düzeni ve toplumsal barışının sağlanması açısından önemli olduğunu vurguluyor. Laiklik, demokratik devlet yapısı, insan haklarına dayalı hukuk devleti gibi ilkelerin değiştirilmesi, Türkiye’nin temel değerlerine zarar verebilir. Meydan, anayasanın bu maddelerinin, tıpkı diğer demokratik ülkelerde olduğu gibi, toplumun demokratik haklarının güvencesi olduğunun altını çiziyor.

Küresel Bağlamda Değiştirilemez Maddeler

Dünya genelindeki anayasalarda değiştirilemez maddelerin bulunması, devletin yapısının korunması ve demokratik düzenin sürdürülebilirliği için kritik bir öneme sahip. Türkiye'deki anayasa tartışmalarının küresel örneklerle birlikte ele alınması, ülkenin anayasal düzeninin evrensel normlarla uyumlu olduğunu ortaya koyuyor.

Meydan'ın yazısı, anayasa tartışmalarına geniş bir perspektiften yaklaşarak, anayasal koruma kavramının yalnızca Türkiye'de değil, dünya genelinde benimsendiğini gözler önüne seriyor.

Kaynak: Sinan Meydan - Dünya anayasalarında değiştirilemez maddeler