Sinop Çevre Derneği, Sinop Boyabat'taki bakır madeni ihale işlemlerinin iptali istemiyle dava açtı

Haber: Dilan Kutlu 

(ANKARA)-  Sinop Çevre Dostları Derneği, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'nün (MAPEG), Sinop'un Boyabat İlçesi sınırlarında bulunan ''Bakır Madeni Ruhsat Sahası ile ilgili ihale kararının, şartnamenin ve ilanın'' yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle dava açtı. Dilekçede,  Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nün (MTA), ihaleyi kazanan firmanın yıllık cirosundan yüzde 1 oranında pay alacağı kaydedilirken, ''İhale rekabete açık hale getirilirse ve devlet payı açık artırma usulüyle belirlenirse, devletin yıllık gelirden alacağı pay yüzde 25’e kadar çıkabilecekti'' tespitine yer verilerek ''kamu zararına'' oluştuğu savunuldu. Söz konusu ihale dün Cengiz Holding'e verildi.

Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG), Sinop İli Boyabat İlçesi sınırlarında bulunan MTA tarafından keşifli Bakır Madeni Ruhsat Sahası ile ilgili olarak 20 Eylül 2024 tarihinde ihale ilanı yayınladı. İlanda, 3.6 milyarlık maden ihalesinde firmanın bakır zenginleştirme tesisleri olması şartı getirildi. 

CHP Genel Başkan Yardımcısı Deniz Yavuzyılmaz,  sosyal medya hesabından "Cengiz Holding'e adrese teslim ile ihale verildiğini" açıkladı. Şirketin, 16 bin hektar alanı kapsayan ruhsat sahasında yaklaşık 79 milyon ton, altın ve bakır çıkaracağı öngörülüyor. 

Sinop Çevre Dostları Derneği, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'nün (MAPEG), Sinop'un Boyabat İlçesi sınırlarında bulunan Bakır Madeni Ruhsat Sahası ile ilgil ihale kararının, şartnamenin ve ilanın yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle dava açtı.

Anayasa'da belirtilen "devletin piyasalarda fiili veya anlaşma sonucu doğacak kartelleşme ve tekelleşmeyi önleme yükümlülüğünün ihlal edildiğini”, “kamu zararına yol açıldığı" gerekçesiyle ihale sürecini ilişkin işlemlerin iptali istendi.  

"Cengiz Holding ile ortaklık yapısında olma koşulu"

Dava dilekçesinde, ihalenin şartnamesinde, ihaleye katılacak olan firmaların "izabe tesisi" bulundurma zorunluluğu olduğu, Türkiye’de bu şartı sağlayan tek firmanın Samsun’da izabe tesisine sahip olan Cengiz Holding bünyesindeki Eti Bakır A.Ş. olduğu hatırlatılarak, ihaleye girecek olan firmaların, “Cengiz Holding ile ortaklık yapısında olma koşulu” getirildiği kaydedildi. 

Dilekçede, ''Cengiz Holding, Türkiye’deki tek izabe tesisine sahip firmadır. Bu tesis, 2004 yılında AK Parti hükümeti döneminde 33 milyon dolar gibi düşük bir bedelle özelleştirilmiş ve bu sayede firma sektörde doğal bir tekel oluşturmuştur. Bu durum, firmanın bakır madenleri ile ilgili ihalelerinde açık ara avantajlı pozisyona gelmesine neden olmaktadır'' denildi.

"Devletin yıllık gelirden alacağı payı yüzde 25’e kadar çıkabilecekti''

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nün (MTA), ihaleyi kazanan firmanın yıllık cirosundan yüzde 1 oranında pay alacağı kaydedilirken, ''İhale rekabete açık hale getirilirse ve devlet payı açık artırma usulüyle belirlenirse idi, devletin yıllık gelirden alacağı pay yüzde 25’e kadar çıkabilecekti'' tespitine yer verilerek ''kamu zararının'' oluştuğu savunuldu. 

''Aradaki fark 28 kat''

MTA’nın bu sahada toplamda 79 milyon 800 bin ton bakır, çinko ve altın madeni kaynağı bulunduğu bilgisine yer verilen başvuruda, ''Bu cevherin toplam piyasa değeri 8 milyar 286 milyon 985 bin 377 dolardır. Güncel kur üzerinden yaklaşık 280 milyar TL’dir. Söz konusu maden sahasında 10 yılda üretilecek bakırın toplam piyasa değeri en az yaklaşık 100 milyar TL olarak hesaplanmaktadır. Maden sahasının ihale bedeli ise 3,5 milyar TL olarak belirlenmiştir. Aradaki fark 28 kattır'' denildi.

''Maden sahası MTA’nın arama faaliyetleri tamamlanmadan ihale edildi”

Başvuruda, maden sahasının Maden Kanunu’na aykırı bir şekilde MTA’nın arama faaliyetleri tamamlanmadan ihale edildiği ifade edilen başvuruda, “Maden Kanunu madde 15 gereğince MTA’nın buluculuk hakkı kazanması engellendiği gibi ihale sonucu elde edilen gelirin yüzde 50’sinin MTA’ya kaynak geliri olarak aktarılması da engellenmektedir” tespiti yer aldı.

İhalede, “tesis şartlı ihale yapılması mümkün olmadığı halde, şartnamede, tesis şartlı ihalenin şart koşulduğu” kaydedilen başvuruda, tesis şartlı ihale yapılabilmesi için ''ruhsat sahasının cinsi, rezervi, bulunduğu bölge, tenörü, kalitesi, istihdam, yatırım ve ülke ihtiyaçlarının belirlenmiş olması gerektiği'' ayrıca, bunların ihale şartnamesinde açıklanması gerektiğine de işaret edildi.

"Taban ihale bedeli anormal derecede düşük"

Taban ihale bedelinin ''anormal derecede düşük” olduğu da kaydedildi. Dava dilekçesinde, şu görüşlere yer verildi:

''İhale konusu edilen sahadaki faaliyetler teknik bir üretim gerektirdiği halde, şartnamede yeterlilik şartları düzenlenmedi. Başvuracak kişilerin daha önce benzer iş yapmış olma şartı, deneyim şartı gibi somut koşullar aranmazken, başvuru yapacak gerçek kişiler yönünden sadece T.C. kimlik numarası ve teminat bedeli koşulu düzenlenmiştir. Başka bir yeterlilik koşulu aranmamıştır.

Her şeyi dolara endeksli tutan şartnamede ihale ve ödeme TL’ye tabi tutuldu. İhale açık artırma bedelinin yıllık ciroya göre alınacak bedel üzerinden değil bir kerelik nakit ödeme şeklinde belirlenmesi kamu yararına aykırıdır. İhale ilanı ile ihale tarihi arasında çok kısa bir süre öngörüldü."