Futbolun endüstriyel bir kimlik kazanması, kulüplerinin yapısını oluşturan en önemli etkenlerden biridir. Bu kimlik değişimi, endüstrileşme sürecinin getirdiği yasal ve yönetsel zorunluluklara uyum sağlamaya çalışan kulüplerin, kendilerini güncelleyerek daha çağdaş ve kurumsal yönetim anlayışına sahip olma düşüncesi ortaya çıkarmıştır.
Oluşan yeni konjonktürde kulüpler, sadece sportif bir yapı olarak değil, aynı zamanda ekonomik düzeyde işlev gören bir yapı haline dönüşmek durumda kalmıştır. Bu durum futbolu ve futbolun temel dinamiklerini tahribata uğratmıştır. Çünkü futbol artık ekonomik düzeyde işleyen bir meta haline gelmiş ve insanların hayatlarını yönlendirerek onların tüketim kalıplarını şekillendiren bir endüstri halini almıştır.
Futbolun zaman içerisinde endüstriyel bir nitelik kazanması, haliyle futbolun tüm paydaşlarını etkilemiş ve bu durum, söz konusu endüstrisi içerisinde faaliyet gösteren kulüplerin de daha profesyonel yapılar halinde yönetilmesini zorunlu kılmıştır. Kulüpler, kurumsal yönetimin temel faktörlerinden biri olarak kabul edilen iç ve dış çevrelerindeki tüm unsurları dikkate alarak bir ilişki ağı geliştirmeli ve söz konusu ağı da yönetsel açıdan futbol endüstrisinin gerekliliklerine uygun bir yönetim anlayışı ile yönetmelidir.
Dolayısıyla kulüplerin profesyonel kadrolar tarafından yönetilen kurumsal bir yapı haline dönüşmesi futbol endüstrisinin gerekliliklerinden biri olarak ele alınmalıdır. Söz konusu gereklilik hali kulüpler için, kurumsal bir yönetim anlayışı benimseyerek, hedeflenen sportif başarıların yanı sıra, finansal başarıların da sağlanmasını zorunlu kılmıştır. Futbolun endüstrileşme sürecine uyum sağlayamayan kulüpler için ise bu durum hem mali hem de idari anlamda oldukça önemli sorunlar teşkil eder.
Futbolun endüstrileşmesiyle birlikte futbolda meydana gelen hacim artışı, kulüplerin gelir kaynaklarını yöneten yapının değişimini zorunlu kılmıştır. Makroekonomik açıdan değişen ve sürekli gelişim gösteren futbolun, yönetim sisteminin söz konusu değişim ve gelişime uyum sağlayamaması ve birçok kulübün hala dernek statüsünde yönetilmesi, endüstriyel futbolunun gelir kaynaklarının verimli bir şekilde kullanılamamasındaki en önemli faktörlerden biri olarak karşımıza çıkıyor.
Kulüplerin gelir ve giderlerinde meydana gelen artışlar, onların geleneksel yönetim yapısı çerçevesinde faaliyetlerini devam ettirmesini zorlaştırmaktadır. Bununla birlikte kulüplerin finansal bir başarı elde etmeden sportif başarıya ulaşamayacakları ya da ulaştıkları sportif başarılarını sürekli kılamayacakları bu süreçte ortaya çıkmıştır.
Bu durumun kontrol altına alınabilmesi için, kulüplerin şirketleşerek, bünyelerinde belirli bir yetkinlik düzeyine sahip olan profesyonel kadroların yer alması gerekir. Buna karşın kulüplerin geleneksel yönetim ve organizasyon yapılarından çabuk vazgeçememeleri, onları finansal olarak sıkıntılı bir süreç içerisine sokabilir.
Bu süreçte kulüpler, sportif anlamda başarılı olarak futbol endüstrisi içinde oluşan pastadan daha faz pay alabilme uğraşındayken, yönetsel anlamda yapmış oldukları hataların sonucunda yapılan kontrolsüz transferler, aşırı borçlanmalar ve altyapılarını önemsememeleri gibi nedenler hem kulüplerin hem de sektörün ciddi bir sorunu haline gelmiştir. Çünkü gönüllülük esasına dayanan dernek sitemi, kulüplerin gelir ve gider kalemlerini kontrol altına almasını güç kılar. Bu durum da kulüplerin ve doğal olarak futbolun etkinliğini olumsuz yönde etkiler.
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de kulüpler genel olarak dernek statüsünde faaliyet göstermektedir. Ancak kulüpler gelir elde etmek, aktif bir tüketici kitlesine sahip olmak ve sürekliliklerini sağlayabilmek adına kurumsallaşarak paydaşları ile olan tüm ilişkilerini yönetmek durumunda kalmıştır. Söz konusu ilişki ağını yönetmenin ilk aşaması ise kulüplerin şirketleşmesinden geçmektedir. Bu kapsamda bazı kulüplerin futbol şubelerini ticari bir işletme haline getirmek amacıyla Türk Ticaret Kanunu’nda yer alan hükümler çerçevesinde şirket kurduğu ve profesyonel futbol takımlarını da kurdukları şirketlere devrettikleri görülmektedir. Endüstriyel futbolun gereklilikleriyle örtüşen bu hareket, zaman içerisinde kulüplerin profesyoneller tarafından yönetilen kurumsal bir yapı haline dönüşmesini sağlayacaktır.
Futbol kulüplerinin yönetim modellerini kaleme alacağımız bir sonraki yazımızda görüşmek üzere...
