Merhaba değerli okurlar ve takipçiler;
Öncelikle sizlerle bir araya geldiğim için çok mutlu ve heyecanlı olduğumu bilmenizi istiyorum. Bana ayrılan köşede ağırlıklı olarak endüstriyel futbol alanında kaleme alacağım yazılarla birlikte olacağız. Dilerseniz lafı uzatmadan ilk yazımıza geçelim.
Öncelikle futbolun görev tanımını yaparken, söz konusu sporun toplumsal etkisi ile yarışma ve rekabet faktörleri dışında, kendisine ait iktisadi bir kurguya sahip olmasına ve kapitalizm ile birlikte ekonomik, siyasal, ideolojik ve politik bir kurgu aracı haline getirilmesine değinmemiz gerektiğini düşünüyorum.
Toplumsal bir topraklama aracı olan futbolun, sahibi olduğu özellikler itibarıyla kapitalist sistem içerisinde amacından saptırılan bir unsur haline geldiğini görüyoruz. Futbolu amacından saptıran ve söz konusu sporu haz veren, sade ve eğlenceli bir oyun olmaktan ziyade kapitalist düzeyde işleyen bir etkinliğe dönüştüren en önemli faktör ise futbolun bireylerin beklentilerine karşılık veren atmosferi olarak karşımıza çıkıyor.
Futbolu, sportif içerikli bir kavram olmaktan ziyade, toplulukları etkisi altına alan ve ekonomik anlamda önemli yatırımların yapıldığı bir spor dalı olarak nitelendirebiliriz. Bu bağlamda da taraftarın tüketici konumuna gelerek talep tarafını oluşturduğunu ve buna karşın kulüplerinin ise arz eden tarafta olduğunu söyleyebiliriz. Oluşan bu yapının ise futbolu, arz ve talebin belli bir fiyatta buluştuğu endüstri konumuna taşıdığını görüyoruz.
Futbolun endüstriyel bir yapıya bürünerek piyasa halini alması, zaman içerisinde futbolun karakteristik yapısında da önemli değişikliklere neden oldu. Gelinen noktada futbol, üreticisi, tüketicisi, medya ve iletişimi, ürünü, ürününün pazarlanması, arzı, talebi ve dağıtımıyla birlikte önem arz eden devasa bir endüstriye dönüştü.
Futbol endüstrisi, futbol kulüplerinin bir araya gelerek ortaya çıkardığı futbola ilişkin ürün ve hizmetler olarak tanımlanabilir. Futbol endüstrisini diğer endüstri dallarından ayıran özellikler, rekabet koşulları, tüketici kitlesinin çeşitliliği ve rasyonel olmayan tüketici davranışları gibi birtakım yapısal farklılıklardan kaynaklanıyor. Bu durum ise bireylerin futbola olan yoğun ilgisi, tutkusu ve ön plana çıkardığı duygularını, ticari kaygılar haline getirerek futbolun küresel ölçekli endüstriyel bir piyasa haline gelmesine neden oluyor.
Söz konusu piyasa içinde futbol, maddi bir bedel karşılığında yapılan, bir temaşa sanatına dönüşüyor. Bu bağlamda futbol endüstrisi, futbolun haz veren görsel bir şov haline getirilerek paylaşıldığı ve söz konusu paylaşımların da ticari bir faaliyet olarak değerlendirildiği bir tür endüstri modeli olarak karşımıza çıkıyor. Gelinen noktada futbol endüstrisinin, futbolun işleyişine yardımcı olan aktörlerin ortaya çıkardığı katma değerle, ekonominin önemli bir parçası haline geldiğini görüyoruz.
Günümüzde büyük bir endüstri alanı olan futbolun, özellikle 1980’li yıllardan sonra daha çok ön plana çıkmasında, dünyada yaşanan ekonomik gelişmelerin yanı sıra, ekonomik sistemler ile futbol arasındaki yoğun ilişkinin de önemli bir yeri bulunuyor. Söz konusu yıllarda dünyada yaşanan liberal dalgalanmalar futbolu da etkiledi ve bu durum futbolun endüstrileşme sürecinin hızlandırdı.
Kültürel faktörler ile ekonomik faktörlerin birlikte değerlendirildiği bu dönemlerde, kültür sanayilerinin (kitle iletişim araçları, serbest zaman faaliyetleri, turizm, spor vb. gibi) ekonomik perspektiften bakıldığında vazgeçilmez birer faaliyet olarak değerlendirildiğini görüyoruz. Yine söz konusu yıllarda kapitalizmin önemli bir unsuru olan tüketimin, kitlelere benimsetilmesinde de kitleleri etkileme gücü hayli yüksek olan futboldan yararlanıldığı gerçeği ile karşılaşıyoruz.
Futbolun geniş kitleleri etkileyebilme gücü ile tüketim faktörü birleştirilerek, serbest piyasa ekonomisi için vazgeçilmez bir sektörün yaratılmasına imkân sağlandı. Bu sektörün temel yapısı incelendiğinde ise endüstrileşme sürecinin, futboldaki taraftar profilini, kulüplerin gelir ve gider yapısını, taraftarların davranış kalıplarını ve kulüplerin fonksiyonel yapılarını (sportif yapıdan, ekonomik yapıya) değiştirdiğini görüyoruz.
Futbolun endüstrileşme nedenlerini kaleme alacağımız bir sonraki yazımızda görüşmek üzere. Sağlıcakla kalın…
