Futbol Endüstrisinin Piyasa Yapısı

Futbolun günümüzde farklı kesimlerin ilgi duyduğu bir endüstriyi temsil ettiğini önceki yazılarımızda dile getirdik. Futbol endüstrisi, serbest rekabet koşullarının eksiksiz bir şekilde gerçekleşmediği bir endüstri çeşididir. Ayrıca rekabet olgusu, birbirinden farklı tüketici kitleleri ve rasyonel olmayan tüketici davranışları gibi faktörler de bu endüstriyi, diğer endüstri çeşitlerinden farklı kılmıştır.

Futbol endüstrisinin piyasa yapısı, aslında bizlere futbolun aktörlerini ve bu aktörlerin yaratmış olduğu ekonomik büyüklüğü yansıtıyor. Söz konusu aktörlerin, ya da başka bir ifadeyle arz ve talebi temsil eden tarafların ekonomik faaliyetleri, sportif faaliyet çerçevesine oturtarak üzerlerine düşen rolleri ifâ ettikleri mekânlar, sektörün fiziksel dünyasını, yani faaliyetlerin gerçekleştirildiği sahneleri çeşitlendiriyor.

Günümüz itibarıyla futbol endüstrisi, piyasa dinamikleriyle işleyen kolektif bir yapıyı temsil ediyor. Piyasaların, birtakım aktörleri beraberinde getirmesi ve bu aktörlerden bağımsız olarak ele alınamaması gerçeğinden yola çıkarsak, futbolun endüstrileşme sürecine girmesiyle birlikte, futbolun içerisinde var olan aktörlerin yapısında da doğal olarak değişiklikler yaşandığını söyleyebiliriz.

Öyle ki, futbol günümüz itibarıyla kulüpler tarafından yüksek transfer bedelleri ödenerek alınan yıldız futbolcuları, teknik adamları, yöneticileri, modern stadyumları, sponsorları, hayatın her sahasında yer edinen reklamları, yüksek tirajlı basın ve yayın organları, kulüplere ait maddi kültür ürünlerinin satıldığı mağazaları ve taraftar kitleleri ile hayal gücümüzü oldukça zorlayan dev bir endüstri alanıdır.

Futbolun ortaya çıktığı ilk yıllarda sadece kulüpler, futbolcular ve taraftarlardan oluşan ana aktörler, futbolda yaşanan dönüşümün ardından ciddi derecede artış göstermek durumunda kalmıştır. Günümüz itibarıyla endüstriyel futbolun başlıca aktörleri arasında kulüpler, futbolcular ve menajerler, taraftarlar, federasyonlar, yayıncı kuruluşlar, sponsor ve tedarikçiler, finansal kuruluşlar ve devlet gibi aktörler gösterilebilir.

Futbol, her ne kadar bu aktörler ekseninde cereyan eden bir oyun olarak karşımıza çıksa da sektör içerisinde çalışan ve katma değer yaratan antrenör, fizyoterapist, masör, kondisyoner, malzemeci, kulüp personeli, aşçı, şoför, güvenlik ve tesis görevlisi, mağaza çalışanı ve asistanlar gibi diğer emekçilerin varlığı da söz konusudur.

Futbol endüstrisinin piyasa yapısı incelenirken, bu endüstrinin temel faaliyet alanı olan futbol müsabakalarından, futbolun alt sektörlerine kadar ortaya çıkan ürünleri arz edenler, söz konusu ürünlerin taleple buluşmasına aracılık eden kurumlar ve ürünleri talep edenlere ilişkin bir geniş kapsamlı bir çerçevede bakılmalıdır. Bunu çerçeve ise futbol endüstrisinin arz yönü ve talep yönü şeklinde ele alınabilir.

Futbol endüstrisinin en önemli yapı taşı olarak karşımıza çıkan kulüpler, futbolu arz etmekle yükümlüdür. Yine bu endüstri içerisinde, arz edilen futbolu pazarlama görevi üstlenen federasyon ve yayıncı kuruluşlar da mevcuttur. Bununla birlikte federasyon ve yayıncı kuruluşların pazarladığı futbolu, maddi bir bedel karşılığı satın alarak izleyecek olan taraftarlar ise bu endüstrinin talep yönünde yer alan olmazsa olmaz bir yapı taşıdır.

Futbol endüstrisinin arz yönünü kaleme alacağımız bir sonraki yazımızda görüşmek üzere...