Futbolun endüstriyel bir süreç içerisine girmesi, futbolun tüm unsurlarını önemli ölçüde etkilenmiş ve futbolun yönetsel parametrelerinde ciddi reformlara yol açmıştır. Oluşan endüstri içinde yer alan kulüpler, varlıklarını sürdürebilmek için çağın gereksinimlerine uygun, daha modern yönetim parametrelerini esas alan bir yönetim anlayışı ortaya koymak durumundadır. Zira futbolun endüstrileşmesiyle birlikte oluşan yapıda, kulüpler elde ettikleri maç hasılatları, reklam, sponsorluk ve yayın gelirleri gibi gelirlerle bile varlıklarını uzun süre devam ettirememe tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir. Gelinen noktada kulüplerin, bir yandan gelir getirecek kalemlerini artırması ve taraftar profilini güçlendirmesi, diğer yandan ise marka değerini yükseltmesi gerekir.
Günümüzde kulüplerin sportif başarıdan ziyade finansal anlamda başarılı olma kaygısı, onların reel sektörde faaliyet gösteren şirketler gibi yönetilmesini zorunlu kılıyor. Bu yönetim sistemini benimseyerek başarı elde eden kulüpler açısından ilişki yönetimi, varlık ve risk yönetimi ile performans yönetimi gibi faktörler, söz konusu başarıda önem arz ediyor. Özellikle küresel ölçekte başarılı olmak için, kulüpler tarafından bu faktörleri içinde barındıran yönetim sistemlerinin benimsenmesi gerekiyor.
Bu doğrultuda, kulüplere iki kısımdan oluşan “kurumsal yönetişim tabanlı alternatif bir yapılanma modeli” önerisinde bulunabiliriz. Bu modelde birinci kısım, stratejik önem arz eden kararların alınmasına imkân tanıyan yönetim kurullarını, ikinci kısım ise alınan kararları uygulayan operasyonel departmanları içeriyor. Modelde önerdiğimiz alternatif yönetim şemasının içindeki en önemli değişiklik, kulüplerin aktif varlıklarının denetimi ile risk yönetimini gerçekleştirecek ve direkt olarak da ilgili kulüplerin Genel Kurulu’na hesap verecek olan İç Denetim ve Risk Yönetim Kurulu ile kulüpleri kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde denetleyecek olan Kurumsal Yönetim Kurulu’nun olmasıdır.
İç Denetim ve Risk Yönetim Kurulu, ilgili kulübün iç denetim faaliyetlerini yürütmesinin yanı sıra, risk yönetimini, kontrol ve yönetişim süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek amacıyla sistemli ve disiplinli bir yaklaşım getirerek kulübün hedeflerine ulaşmasına katkı sağlayacak bir kuruldur. Kurumsal Yönetim Kurulu ise kulübün gerekli kurallara uymasını sağlayarak kurumsal yönetim ilkelerine uygun olarak yönetilmesi için kulübü yönlendirme misyonu üstlenecek bir kuruldur. Bu kurul, kulübün kongre üyeleri ve taraftarıyla olan ilişkilerini koordine eder. Ayrıca, Yönetim Kurulu Üyeleri ile kulüp bünyesinde idari görevlerde bulunan profesyonellerin performans değerlendirmesi, diğer kulüp çalışanlarının kariyer planlaması ve ödüllendirilmesi ile ilgili işlevleri yerine getirir.
İç Denetim ve Risk Yönetim Kurulu ve Kurumsal Yönetim Kurulu’nda görev alan üyeler, ilgili kulübün Divan Kurulu Üyeleri tarafından seçilecek ve Divan Kurulu’na bağlı olarak çalışacaktır. Aynı zamanda bu kurullar, alanlarında uzman, bağımsız, spesifik ve kalifiye üyelerden oluşturulmalıdır.
Operasyonel anlamda modelde önerilen bir başka önemli yenilik ise “yeni iş ortaklık geliştirme yönetimi” ile taraftarın hizmetine sunulacak olan “Taraftar / Müşteri İlişkileri Departmanı’dır. Bu departman, kulübün ürün satış ve pazarlamasına ilişkin pro-aktif yaklaşımı egemen kılmaya çalışan departmanlara veri tabanı oluşturmayı amaçlayarak, satışı yöneten ve yönlendiren bir işleve sahiptir.
Günümüzde desteklediği kulüp için bütçesinin önemli kısmından feragat eden taraftarın ya da başka bir ifadeyle müşterinin katma değerinin yükseltilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla tüketici kitlesinin sınıflandırılması sonucu oluşturulan segmentasyona göre ürün çeşitlendirmesini hedefleyen ve gerçekleştiren bölüm olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bununla birlikte, The Football Association (İngiltere Futbol Federasyonu) tarafından, İngiltere’deki tüm ligleri içine alan Corporate Governance (Kurumsal Yönetim) çalışması yapılmış ve bu çalışmada eşitlik, şeffaflık hesap verebilirlik ve sorumluluk gibi kurumsal yönetim ilkeleri ve söz konusu ilkelerin önemi anlatılmıştır. Kulüplerin sportif, mali ve idari anlamda başarılı olabilmeleri için Corporate Governance çalışmasında yer verilen kurumsal yönetim ilkelerini benimseyerek, uygun bir yönetim anlayışı belirlemeleri gerekir. Bu ilkeler gözetilerek oluşturulacak yönetim yapısı ise şeffaf olmalı, sorumluluk duygusuyla hareket eden yöneticilerden oluşmalı, bütün paydaşlarına eşit davranmalı ve gerektiğinde paydaşlarına hesap verebilmelidir.
Türk futbolunun piyasa yapısını kaleme alacağımız bir sonraki yazımızda görüşmek üzere...